AKP, 1923 Cumhuriyeti’ni ve yargı dahil tüm kurumlarını alt üst eden ve bu anlamda karşı devrimci bir iktidardır.
Bu cümle aslında ülkede ve hukuk alanında yaşadığımız süreci anlatabilmek için fazlasıyla yeterli. İktidara geldiğinden beri, AKP, tüm hukuk kurumlarını iğdiş etmiş, Anayasa’da neredeyse değişmeyen hüküm bırakmamış, 15 Temmuz Darbe girişimi sonrası OHAL döneminde hukuku alt üst etmiş, Başkanlık rejimiyle birlikte bu alt üst edişin sonucu Cumhurbaşkanlığı kararları ve genelgelerle dizayn edilen bir hukuk ortaya koymuş, bunun yanında dini referansları hukuk alanında pekiştirmek için birçok adım atmıştır. 1923 Cumhuriyeti’ni tasfiye eden bu yeni rejimin kodları tam da bu noktaya gelinirken atılan adımlarda aranmalıdır1. 2020 yılına girerken bu sayfadan yazdığımız gibi bu yeni rejim, güçlü yürütme, etkisiz yasama, hukuk güvenliğini sağlayamayan-güdümlü yargı olarak ifade edilebilir2.
Peki bu yeni rejimin bağımlı yargısının referansları nelerdir? Bunlardan en önemlisinin dine ilişkin referanslar olduğu açık. İlk olarak yargıda dini dayanağın artışı yargı kararlarında başlayan yargıçlarla kendini göstermiştir. Yine yakın zamanda Boğaziçi Üniversitesi eylemlerinde sergide dini bir sembolü içeren görselin yere serilmesi gerekçesiyle tutuklanan öğrencilerin AYM’ye yaptığı başvuruda Adalet Bakanlığı’nın Mahkemeye ilettiği görüş, dini dayanakların hukuk alanında nasıl içselleştirildiğinin işaretidir. Bakanlığa göre; “İslam’ın tek yaratıcı olan Allah inancı ve tevhid inancına aykırı olan ‘Şahmeran’ figürünün yine İslam’ın ve Müslümanların yeryüzündeki en kutsal mekan olarak kabul ettiği Kabe’nin tasvir edildiği bir resim üzerine yapıştırılması suretiyle oluşturulması ve sergilenmesi değerlendirildiğinde, gayri muayyen kişilere yönelik alenen yapılan soruşturmaya konu eylemlerin LGBT olarak anılan bir sosyal kesim ve Türk toplumunun büyük çoğunluğunu oluşturan Müslüman vatandaşlar açısından halkın sosyal sınıf bakımından farklı özelliklere sahip bir kesimini, diğer kesimi aleyhine kin ve düşmanlığa tahrik edici nitelikte olduğu iddianamede de olgusal temelleriyle birlikte ortaya konulmuştur.”
Son olarak, yeni adli yılın ilk gününde Yargıtay yeni binası, Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş yanında Erdoğan ve Yargıtay Başkanı Mehmet Akarca’nın birlikte dualarıyla açılmıştır3. Yargıtay başkanı adil ve tarafsız olacağının simgesi olan cübbesiyle elini açarak dua etmekte beis görmemiştir. Devamlı gündeme getirilen yeni Anayasa tartışmalarında AKP’li eski Milletvekili Resul Tosun laikliği dindarlara hayatı zehreden ve toplumu İslam’dan uzaklaştırmaya çalışanlara gerekçe sunan bir ilke olarak görmekte ve Anayasadan çıkarılmasını gerektiğini belirtmektedir. Yine Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Kurulu Başkanvekili ve Eski TBMM Başkanı İsmail Kahraman laiklik ilkesinin yeni anayasada yer almaması; eğer alacaksa da kavramın tanımlanarak hürriyetler altında düzenlenmesi gerektiğini ifade etmiştir.
Tüm bunlar dini referanslara dayanan yeni rejimin, yerleşme sesleridir. Anlaşılması gereken AKP’nin güçlü bir şekilde ayakta durduğu değil, yeni rejimin ve hukukunun ülkede yerleştirdiğidir. Yeni rejim laikliğin üstünü örtmekte ve ayrıca iktidara bağımlı hale gelen yargının dini referanslarla bütünleşmesini amaçlamaktadır.
Dualarla açılan adli yıl, cübbeyle dua eden Yargıtay başkanı, tarafsız ve bağımsız olması gereken yargının geldiği durum… Ancak hukukçular ve onların örgütleri olan barolar buna karşı güçlü bir ses çıkarmamış, hatta gündeme dahi almamıştır. Kanıksama ve kabullenme hali mi mevcut yoksa nasıl olsa seçimlerle gidecekler inancı mı(!) Bu adımlar AKP ile sınırlı olmayan yeni rejimin referanslarıdır; dolayısıyla kanıksamamak, kabul etmemek, seçim ve benzeri şeyleri beklememek gerekir. Yapılması gereken, çok normal koşullarda herhangi bir dönemde baro genel kurullarını toplayıp seçim yapıyormuş gibi davranmak değil, bağımsız ve tarafsız yargı için susmamak, alışmamak ve mücadele etmektir.
Dipnot
1. Buna ilişkin bkz. https://hukukdefterleri.com/akpli-yillarda- yarginin-halleri-dun-ve-bugun/
2. https://hukukdefterleri.com/2019un-sonuna-gelirken- yeniden/
3. https://gazetemanifesto.com/2021/kebapcilardan-bahceli- ye-yanit-sira-bize-de-geldi-demek-467502/